Câu chuyện dòng tộc Rothschild 1 ~ NGƯỜI DO THÁI

Phần 1: Sơ lược về lịch sử dòng tộc

Thông tin các ngân hàng Rothschild rút khỏi thị trường vàng, nơi họ ngự trị trong vòng suốt hai thế kỷ nay, đã được coi là điểm chuyển tiếp sang một giai đoạn khác.

Rothschild là công ty buôn lậu tiền vàng thông qua eo biển Anh để cung cấp tài chính cho Công tước Wellington tiến sang chiến đấu ở Pháp và chiến thắng Napoleon tại Waterloo (chính Napoleon cũng phải mượn tiền của dòng họ Rothschild).

Hành động rút khỏi thị trường vàng của Rothschild cho thấy sự tiếp diễn truyền thống vốn đã tồn tại từ hàng thế kỷ nay của gia tộc này - đó chính là khả năng bảo vệ tài sản bí mật của một dòng họ đã thành lập nên triều đại ngân hàng tư nhân lớn nhất thế giới. Giá trị tài sản của gia tộc Rothschild không phải tính bằng tỷ mà bằng hàng ngàn tỷ đôla (euro).(*)

Bí mật là đặc điểm hoạt động của dòng họ Rothschild từ khi mới khởi đầu. Mayer Amschel Rothschild, con trai của một người cho vay tiền lưu động và thợ kim hoàn, người đã định cư ở khu Do Thái thuộc thành phố Frankfurt (Đức) vào năm 1744. Ông không chỉ cực kỳ thành thạo với các phương pháp kế toán mà còn giữ các sổ sách và nhà kho bí mật để đảm rằng các nhà công ty kiểm toán, luật sư và cơ quan thuế không bao giờ biết.

Khi người cha đã thành công trong sự nghiệp, ông gửi 4 trong số 5 người con trai của mình đến các thành phố của Châu Âu để tận dụng ưu điểm của chủ nghĩa tư bản và thương mại quốc tế đang phát triển. Ông cử Nathan đến London, James đến Paris, Salomon đến Vienna, và Carl tới Naples, và giữ lại người anh cả Amschel ở lại với mình ở nước Phổ (Prussia). Hai nơi quan trọng nhất đó là London và Paris, nơi hai nhánh của gia đình phát triển hùng mạnh: chi nhánh ở Anh phát triển kinh doanh, còn chi nhánh ở Pháp phát triển ngành hoạt động từ thiện, nghệ thuật và nấu rượu. Nhưng đến năm 1996, Amschel Rothchild, người đã có cuộc sống khoa trương giống như tổ tiên của dòng họ, đã treo cổ tự vẫn trong một phòng khách sạn ở Paris. Amschel trước đó đã được chuẩn bị để làm người đứng đầu cánh tay của Rothschild ở Anh.

Vì vậy khi chủ tịch ngân hàng Sir (tước hiệu quý tộc “Hiệp sĩ”) Evelyn de Rothschild về hưu trong năm nay, sự kế tục được chuyển sang cho cánh tay bên Pháp của dòng họ. Nam tước David de Rothschild, người điều hành ngân hàng Rothschild ở Paris, được thừa kế.

Không ngân hàng Rothschild nào hoạt động giống như hình dung của một người bình thường. Những gì mà Mayer Rothschild thành lập trong những năm 1760 đó là một công việc kinh doanh đi lên từ việc chuyên bán những đồng tiền hiếm đến khi trở thành chủ nợ của những chính phủ tham lam và tiêu xài phung phí trên khắp Châu Âu. Tiểu thuyết gia Thackeray nói rằng Nathan không phải là vua của người cho vay nặng lãi (cũng là danh từ ám chỉ người Do Thái – Jew) mà là người cho vay nặng lãi của các vị vua(**). Các anh em Rothschild cho các bên vay trong cả cuộc chiến Napoleon lẫn cuộc chiến Áo-Phổ.

Nhiều tài liệu cho rằng Nathan đã giúp tăng tài sản của dòng họ lên 20 lần nhờ vào dự đoán kết quả của trận chiến Waterloo năm 1815. Gia tộc Rothschild có một mạng lưới đại lý xuyên suốt Châu Âu, những nơi này sử dụng tàu thuyền và bồ câu đưa thư để truyền tin trước khi những nguồn chính thức tới nơi. Victor Rothschild, người thuộc thế hệ thứ 3 của dòng họ và cựu chủ tịch của ngân hàng Rothschild ở Anh, N M Rothschild, luôn nhắc nhở về kỳ tích của Nathan khi tạo ra thành công bất ngờ bằng những tin đồn rằng Wellington đã thua trong khi thực tế là ngược lại.

Khả năng dìm giá chứng khoán của Nathan bằng cách tạo ra ác tin đồn (cả thật lẫn giả) sau đó thu gom cổ phiếu trong lúc dân chúng hoảng sợ đã trở thành huyền thoại.

Tuy vậy, điều quan trọng hơn cả là quá trình Rothschild đã tạo ra đế chế ngân hàng như chúng ta biết ngày nay. Nathan hoạt động chủ yếu với vai trò bảo lãnh và nhà đầu cơ đầu thế kỷ 18 trên thị trường trái phiếu. Nathan và các anh em của mình phát minh, hoặc bằng bất cứ giá nào phổ biến trái phiếu chính phủ, cho phép nhà đầu tư (lớn, nhỏ) mua nợ của chính phủ bằng cách mua lại các trái phiếu có lãi suất cố định.

Các chính phủ rất thích biện pháp này bởi vì họ có thể sử dụng trái phiếu để thu hút những khoản tiền khổng lồ. Nhà đầu tư thích cách này bởi vì họ có thể giao dịch trái phiếu với giá cả dao động tuỳ thuộc vào khả năng hoạt động của chính phủ phát hành và như vậy có thể kiếm lãi tốt. Rothschild đầu tư vào đường sắt, cuộc cách mạng công nghiệp và những vụ đầu tư mạo hiểm như Suez Canal. Rothschild có mặt mọi nơi.

Đó là một thứ quyền lực mới. “Tôi quan tâm không phải là con rối nào được đặt trên ngai vàng của nước Anh để ngự trị vương quốc mặt trời không bao giờ lặn. Người kiểm soát nguồn cung tiền của nước Anh sẽ kiểm soát cả vương quốc Anh, và tôi kiểm soát nguồn cung tiền của nước Anh,” trích lời Nathan. Gia tộc Rothschild tạo ra thái độ không phải kính sợ những người có quyền lực và địa vị. Một ngày nọ, có một quý tộc đến chỗ Nathan khi đang cặm cụi làm việc. Nathan không ngẩng đầu lên nhưng bảo rằng “Ngồi ghế đi.” Vị quý tộc thấy bị sỉ nhục, đáp lại “Anh đang nói chuyện với Hoàng tử của Thurn và Taxis.” Rothschild đáp lại: “Ngồi hai ghế đi.”

Nathan đã từng cứu Ngân hàng trung ương Anh (Bank of England) sau khi tình trạng thiếu vàng đã gây ra sự phá sản của 145 ngân hàng. Năm 1885, Nathan được phong danh hiệu cha truyền con nối Nam tước Rothschild.

Một số các đặc điểm của gia tộc Rothschild được thi hành theo di chúc của ông tổ Mayer Rothschild. Bản di chúc yêu cầu rằng tài sản của gia tộc không được liệt kê và công khai, những vị trí chủ chốt trong gia tộc phải do các thành viên trong gia đình nắm giữ, người con trai cả phải thừa kế trừ khi những người còn lại trong gia tộc thống nhất theo cách khác, những người trong dòng họ phải lấy nhau để tài sản không bị phân tán, những ai không làm theo những quy định này sẽ bị loại ra khỏi bản thừa kế.

Một phần, việc này không chỉ là để bảo tồn nguồn gốc Do Thái của gia tộc, mà còn là hình mẫu cho những người cùng đạo nghèo hơn Rothschild. Rothschild đã đầu tư rất nhiều công sức và tiền bạc để giải phóng những người Do Thái và công bằng trên khắp lục địa.

Thế giới đã thay đổi xoay quan gia tộc Rothschild. Nathan Rothschild là người đàn ông giàu nhất nước Anh và có lẽ là giầu nhất thế giới. Tính theo giá trị của cải ngày nay, Nathan còn giàu hơn Bill Gates. Nhưng Rothschild chưa giành được chỗ đứng cần thiết ở Mỹ khi thế giới trở thành một cơ thể hợp nhất và ngân hàng tư nhân bị bỏ lại đằng sau.

Mặc dù vậy, gia tộc Rothschild vẫn cực kỳ giàu có và luôn điều chỉnh hoạt động để phù hợp với tình hình thế giới và từng giai đoạn lịch sử. Rothschild đã kiếm hàng tỷ đôla trong thập niên 1980 khi Margaret Thatcher nghe theo lời tư vấn của Rothschild tiến hành tư nhân hoá các ngành công hiệp do nhà nước sở hữu. Rothschild tham gia vào các vụ thâu tóm và sáp nhập, quản lý qũy đầu tư, quản lý tài sản…

Mayer Amschel Rothschild (1743-1812), người sáng lập của hình thức kinh doanh gia đình

Mayer, mồ côi từ khi 12 tuổi, buộc phải tự kiếm sống nhờ vào tiếng tốt của cha mình ở Frankfurt. Mayer tự tìm đến với nghề buôn tiền xu và huy chương, sau đó vay tiền của chính phủ và kinh doanh hàng hoá. Mayer đã nghĩ ra biểu tượng cho gia đình bằng cách đặt một con đại bàng trên một chiếc khiên màu đỏ trước cửa nhà.

Mayer đã tạo nên một trong những nguyên tắc cơ bản: kiếm lợi ít để đảm bảo kinh doanh bền vững. Ngành công nghiệp và thị trường dệt ở Anh phát đạt đã giúp Mayer nảy sinh ý tưởng đưa Nathan đến Anh.

Jacob, 4th Baron Rothschild (sinh năm: 1936), đứng đầu nhánh ở Anh.

Chủ tịch ngân hàng NM Rothschild trước khi xin nghỉ vào năm 1980 để điều hành Rothschild Investment Trust. Ông làm chủ tịch quỹ National Heritage Memorial Fund.

David de Rothschild (sinh năm: 1942), đứng đầu chi nhánh ở Pháp.

David sinh ra ở New York sau khi Luftwaffe tước lấy nhà của Rothschild ở Paris và mẹ David chạy khỏi Đảng quốc xã, và trong năm 1981, tổng tống Pháp Mitterrand quốc hữu hoá ngân hàng của Rothschild ở Paris có tên Banque Rothschild. David và những người anh họ đã bắt đầu xây dựng lại hệ thống mới, đổi thên thành Rothschild & Cie Banque.

Bảy thế hệ và Hai thế kỷ hoạt động ngân hàng:

1760s – Mayer mồ côi bắt đầu buôn tiền và huy chương ở Frankfurt
1789 – Mayer bỏ nhiệm một đại lý tới William IX of Hanau
1798 – Con trai của Mayer là Nathan dời Frankfurt tới Manchester để kinh doanh trong ngành dệt và hàng hoá
1812 – Em trai Nathan tên là James thành lập ngân hàng ở Paris
1815 – Ngân hàng chi nhánh ở Anh của Rothschild cung cấp vàng cho Công tước Wellington chiến đấu ở Waterloo
1820 – Carl (con trai của Mayer) định cư ở Vienna, mở ngân hàng ở Naples
1836 – Nathan qua đời
1840 – NM Rothschild and Sons trở thành một trong những môi giới vàng thoi của Ngân hàng Anh
1850s – Những ngân hàng hùng mạnh hình thành. Những vườn nho Bordeaux của Mouton và Lafite bị mua lại
1875 – Lionel de Rothschild cung cấp tài chính cho chính phủ Anh trong vụ kênh đào Suez.
1887 – Rothschilds cung cấp vốn cho thành lập hiệp hội kinh doanh kim cương De Beers.
1901 – Do không có người thừa kế, đế chế ở Frankfurt kết thúc.
1919 – NM Rothschild & Sons đứng đầu hoạt động khớp giá vàng mới hàng ngày.
1926 – Công ty tài trợ tiền để mở rộng mạng lưới xe điện ngầm ở London.
1929 – Bắt đầu thời kỳ khó khăn cho gia tộc. Phố Wall sụp đổ; Đức quốc xã lộng hành ở Châu Âu.
1960s – Rothschilds để tâm đến Mỹ; bắt đầu hoạt động công ty Rothschild Inc.
1981 – Quốc hữu hoá Paris House nhưng Rothschild vẫn đứng lên xây dựng lại cơ nghiệp.
1985 – Rothschilds tư vấn chính phủ Anh quốc hữu hoá British Gas.
2004 – Rothschild có mặt ở 40 quốc gia trên thế giới